ICTLeveranciers van scholen: De nieuwe drugsdealers

ICT is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat we daar in ons onderwijssysteem ook gebruik van maken. Omdat de ontwikkelingen in de ICT zo ontzettend snel gaan en de onderwijsinstellingen niet maak ik mij zorgen over de toekomst van het gebruik van en het aanbod van ICTmiddelen op scholen.
Ik ben sinds 2001 o.a. werkzaam als netwerk- en systeembeheerder bij VO-scholen. Er zijn mij een aantal zaken opgevallen. Mijns inziens is er te weinig samenwerking tussen scholen op ICT gebied en is er een gebrek aan kennis en inzicht van ICTsystemen bij bestuurders van scholen. Tel daarbij ook nog eens een gebrek aan toekomstvisie van de bestuurders op en je hebt een recept voor ongebreidelde verhoging van de financiële druk op scholen. De kwaliteitscontrole op het onderwijs is daarbij ook nog eens weinig behulpzaam en beoordeelt op ouderwetse en achterhaalde ideeën.

Leren is ook fouten maken

Scholen zijn nu vooral eigen economische eenheden en er zou veel efficiënter met gelden omgegaan kunnen worden als er meer capaciteit, (les)materiaal en kennis gedeeld wordt. Veel coöperatiever met kennis en middelen omgaan dus. Een kenniseconomie krijg je niet door op kennis te gaan zitten maar om die kennis juist te delen. Veel scholen proberen zelf het wiel opnieuw uit te vinden. Volgens fabrikant A moet je dat vooral doen door hun producten te gebruiken, logisch dat A dat zegt, A wil gewoon aandeelhouders geld geven, A is tenslotte geen charitatieve instelling. De maatschappij is er niet om A nog meer geld toe te stoppen. Onderwijs moet ook zeker geen eenheidsworst worden omdat niemand meer experimenteert om oplossingen te bedenken of tegen beter weten in toch het wiel opnieuw probeert uit te vinden. Leren is ook fouten maken. Heel efficient uit andermans fouten lering trekken is beter.

Leverancier als drugsdealer

Ik ben zelf werkzaam op een school waar we, naar behoorlijke tevredenheid, alleen Mac's gebruiken. Die tevredenheid is flink aan het tanen en dat komt vooral door de koers die Apple nu aan het varen is. Deze koers is  zeer ongunstig voor de kosten van het onderwijs. Apple maakt hele goede en mooie, zij het peperdure, producten en probeert heel erg in de positie te komen dat de consument afhankelijk van hen wordt. Op de pillenbrug in Amsterdam is dat strafbaar. Apple doet zich voor als vriend van het onderwijs maar is dat in de verste verte niet, Apple wil vooral de leerling/student als klant aan zich binden. Apple gedraagt zich als een wolf in schaapskleren en het gedrag van Apple wordt vergoelijkt. Volgens mij moeten we als overheid niet Apple subsidieren maar vooral het onderwijs zelf, dat zijn de mensen die in de scholen dagelijks weer werken om onze kinderen iedere dag weer wat wijzer terug naar huis te laten gaan. 

Het gebruik van Applehardware is zo'n probleem niet (hoewel de kosten hiervan behoorlijk hoog zijn), het is de manier waarop Apple zijn software inzet om afhankelijkheid van die hardware te creëren, dat is wat ik als probleem zie. Dit is niet iets wat alleen Apple doet, veel leveranciers proberen een afhankelijkheid te creëren met allerlei al dan niet dubieuze producten.

Richtlijnen opstellen om afhankelijkheid te vermijden

Ik ben niet anti Windows, anti Apple, anti Linux of anti wat dan ook maar ik ben vooral pro goede efficiënte oplossingen. Het lijkt mij zinnig om daar dwingende richtlijnen of wetgeving voor op te stellen. Trial and error is in deze nu niet meer een van de beste strategieën.

Dwingende richtlijnen kunnen zeer zeker ook helpen bij het beteugelen van financiële problemen bij scholen.

Een belangrijke richtlijn zou moeten zijn dat scholen, zo die zelf hun lesmateriaal ontwikkelen, platformonafhankelijk¹ materiaal/methoden moeten produceren en gebruiken. Of in ieder geval open standaarden zoals bijvoorbeeld HTML5 gebruiken. Dit zou niet alleen voor scholen moeten gelden maar eigenlijk voor alle met belastinggeld gefinancierde instellingen. De gehele overheid zelf dus. 

Het gebruik van platformonafhankelijk materiaal heeft als groot voordeel dat de keuze van middelen waarop het materiaal 'geconsumeerd' kan worden erg groot is. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden om  tablets te gebruiken zoals iPads, Samsung Galaxy Tab, Google Nexus, etc.. Er kan ook gekozen worden om desktopcomputers en/of laptops met Windows,OS X of Linux te gebruiken. Of er wordt gewoon geen keuze gemaakt en gebruik een willekeurig apparaat, als er maar een beetje webbrowser op draait (BYOD²). Als je daarbij ook nog eens zorgt dat het materiaal in de cloud 'leeft' kan er naar hartelust op elke lokatie, als er maar een internetverbinding is, mee gewerkt worden. Zelfs de internetverbinding hoeft bij sommige cloudoplossingen al niet meer omdat er offline oplossingen voor zijn.

Uitgeverijen en scholen zijn bezig met het omzetten van hun lesmateriaal naar digitale vormen. Hierbij wordt er mijns inziens te weinig rekening gehouden met de toegankelijkheid of platformonafhankelijkheid van het materiaal. Lesmateriaal zou nu in principe op elk van de 'grote' operating systems (Windows/Linux/OS X/IOS/Android/etc. ) geconsumeerd moeten kunnen worden. Daarom is het bijvoorbeeld zeer onverstandig om het programma iBook Author van Apple te gebruiken. Hiermee worden boeken vervaardigd die alleen op Apple producten (Mac, iPad, iPhone, iPod) gelezen kunnen worden. Het gebruik hiervan zorgt ervoor dat je dan afhankelijk wordt van 1 leverancier van hard- en software. Het zorgt er daarmee ook voor dat je aan de leverancier bent overgeleverd waardoor deze in een te machtige positie komt en bijna elke prijs kan vragen die hij wil omdat het te duur wordt om materiaal te herschrijven. Leuk voor die fabrikant, niet leuk voor jou en niet leuk voor alle belastingbetalers. 

Ondernemers zien onderwijs en overheid als melkkoe 

Er zijn zeer veel aanbieders van ICTproducten en diensten die hun verkooppijlen op het onderwijs gericht hebben. De zogenaamd onahankelijke onderwijsentrepeneurs met hun adviesbureau's schieten als paddestoelen uit de grond. Het onderwijs/de overheid is blijkbaar een gewillige markt geleid door mensen met weinig ICT- kennis of visie. Er worden voor diensten en producten hoge prijzen gevraagd en veelal ook betaald. Soms worden er educatieve prijzen gehanteerd die veel lager lijken te liggen dan de consumentenprijzen maar deze pakken soms toch duurder uit doordat de onderwijsinstellingen betalen voor jaarlijks te hernieuwen gebruikslicenties daar waar de 'normale' consument een product koopt en in eigendom krijgt.

Tot slot

Laten we het doel van een school vooral niet uit het oog verliezen: les geven en leerlingen met een diploma afleveren aan de maatschappij. De maatschappij betaalt hier behoorlijk voor en wil graag waar voor zijn geld. Uiteindelijk moet het onderwijs ertoe leiden dat we een goede gezonde maatschappij krijgen en behouden. De gelden hiervoor moeten vooral in het onderwijs gestoken worden en niet voor een te groot deel wegvloeien naar supercommerciele bedrijven zoals Apple.

---

¹absolute platformonafhankelijkheid is vooralsnog onmogelijk. Ik bedoel met platformonafhankelijk dan ook het kunnen weergeven op de 5 grote OS'en, Windows, Linux, OS X, Android en IOS. En dan daarop de browsers Chrome, Firefox, IE, Safari en Opera. HTML5 is een goede start. Nu nog een tool zoals iBooks Author die produceert voor alle platforms. 

²Bring Your Own Device.